क्यों बढ़ रही हैं सोने की कीमतें?
पिछले साल, आर्थिक संकेतकों के आधार पर रुक-रुक कर रिपोर्ट आई हैं जिसमें कहा गया है कि अमेरिकी अर्थव्यवस्था 2008 के वैश्विक वित्तीय संकट के 11 साल के आर्थिक उछाल के बाद मंदी के दौर में प्रवेश कर सकती है। मंदी की इस उम्मीद ने सोने की तेजी के बीज बो दिए, और कोविड-19 प्रभाव, जिसने वास्तव में दुनिया भर में प्रमुख अर्थव्यवस्थाओं को बंद कर दिया है, एक प्रमुख वैश्विक मंदी के रूप में बढ़ती सोने की कीमतों में गति को जोड़ा गया है जो अब निश्चित दिखता है। अमेरिका और भारत में बेंचमार्क इक्विटी सूचकांकों में लगभग 40 प्रतिशत दुर्घटना ने यूएस फेड को 3 ट्रिलियन डॉलर से अधिक की आई-चलाई और बॉन्ड खरीदने के कार्यक्रम की घोषणा करने के लिए मजबूर किया, और अधिक करने का वादा किया। 27 मार्च को, भारतीय रिजर्व बैंक ने भी अपनी प्रमुख नीतिगत दर में 75 आधार अंकों की कटौती की और वित्तीय बाजारों में 3.74 लाख करोड़ रुपये के आवागमन की घोषणा की।
कागजी मुद्रा में कोई भी विस्तार सोने की कीमतों को बढ़ाता है। इसके अलावा, पिछले दो वर्षों में चीन और रूस के प्रमुख केंद्रीय बैंकों ने प्रमुख सोने की कीमतों को समर्थन दिया। मार्च क्रैश स्तरों से शेयर की कीमतों में 20 प्रतिशत से अधिक की वृद्धि हुई है, जबकि केंद्रीय बैंकों द्वारा रिकॉर्ड सुगमता के समर्थन में, सोना ने मार्च 17 को $ 1700 प्रति औंस से शुरू होकर 20 मार्च को 1450 डॉलर प्रति औंस पर गिरने के बाद अपने अपट्रेंड को फिर से शुरू कर दिया है। यह एक चरम के रूप में हुआ। निवेशकों की प्रतिक्रिया नकदी की ओर बढ़ने के लिए।
जबकि सोना अपने आप में कोई आर्थिक मूल्य पैदा नहीं करता है, यह मुद्रास्फीति और आर्थिक अनिश्चितताओं के खिलाफ बचाव करने के लिए एक कुशल उपकरण है। अचल संपत्ति और कई ऋण साधनों के साथ तुलना में यह अधिक तरल है जो लॉक-इन अवधि के साथ आते हैं। किसी भी बड़ी आर्थिक दुर्घटना और मंदी के बाद, सोने की कीमतों में तेजी जारी है। बाजार के विश्लेषकों का मानना है कि सोना अब 1900 डॉलर प्रति औंस के पिछले शिखर से आगे निकल सकता है। अनुभवी तथ्यों से पता चलता है कि इक्विटी कीमतों में वृद्धि के साथ सोने की कीमतें गिरती हैं।
आरबीआई ने अपनी नवीनतम मौद्रिक नीति रिपोर्ट में कहा कि सोने की कीमतें भी बढ़े हुए आर्थिक नीति अनिश्चितता के साथ मिलकर चलती हैं, जिससे संपत्ति की सुरक्षित पनाहगाह का संकेत मिलता है। सितंबर 2008 में अमेरिका में लेहमैन ब्रदर्स के पतन के बाद, जिसके कारण विश्व व्यापी आर्थिक संकट पैदा हो गया, अक्टूबर 2008 में सोने के दाम 700 डॉलर प्रति औंस से उछलकर सितंबर 2011 में लगभग 1900 डॉलर प्रति औंस पर पहुंच गए। अगले चार वर्षों में दिसंबर 2015 में सोना लगातार गिरावट के साथ लगभग 1000 डॉलर प्रति औंस पर पहुंच गया था। 2015 और 2019 के बीच सोना 1000 डॉलर प्रति औंस और 1350 डॉलर प्रति औंस था, जिसके बाद इसने अपना स्थिर दौर शुरू किया।
ਕਿਉਂ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਸੋਨੇ ਦੀਆ ਕੀਮਤਾਂ ?
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ, ਆਰਥਿਕ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਰੁਕਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਆਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ 2008 ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਤੀ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 11 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਾਧੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਮੰਦੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੰਦੀ ਦੀ ਇਸ ਉਮੀਦ ਨੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭਾ ਦੇ ਵਧਣ ਦੇ ਬੀਜ ਬੀਜ ਦਿੱਤੇ, ਅਤੇ ਕੋਵਿਡ -19 ਪ੍ਰਭਾਵ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਨੇ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਆਲਮੀ ਮੰਦੀ ਹੁਣ ਨਿਸ਼ਚਤ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬੈਂਚਮਾਰਕ ਇਕੁਇਟੀ ਸੂਚਕਾਂਕ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 40 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇ ਹਾਦਸੇ ਨੇ ਯੂ ਐਸ ਫੈਡ ਨੂੰ 3 ਖਰਬ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਤਰਲਤਾ ਟੀਕਾ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਬਾਂਡ-ਖਰੀਦਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਰਿਕਾਰਡ ਮਾਤਰਾ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੱਧ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ. 27 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੀਤੀਗਤ ਦਰ ਨੂੰ 75 ਅਧਾਰ ਅੰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ 3.74 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਤਰਲ ਟੀਕਾ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
ਕਾਗਜ਼ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਨੇ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਖਰੀਦਾਂ ਨੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭਾ ਦੀਆਂ ਉੱਚ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਟੈਂਕ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਕ੍ਰੈਸ਼ ਪੱਧਰ ਤੋਂ 20% ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਿਕਾਰਡ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇਸਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਸੋਨਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਚ 9 ਮਾਰਚ ਨੂੰ 1700 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਔਂਸ ਤੋਂ 20 ਮਾਰਚ ਨੂੰ 1450 ਡਾਲਰ 'ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਨਕਦ ਵੱਲ ਜਾਣ ਲਈ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੋਨਾ ਖੁਦ ਹੀ ਕੋਈ ਆਰਥਿਕ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ, ਪਰ ਇਹ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਇਕ ਕੁਸ਼ਲ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਇਹ ਵਧੇਰੇ ਤਰਲ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਚੱਲ ਸੰਪਤੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਯੰਤਰਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਲਾੱਕ-ਇਨ ਮਿਆਦ ਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਵੱਡੇ ਆਰਥਿਕ ਕਰੈਸ਼ ਅਤੇ ਮੰਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੋਨਾ ਹੁਣ $ 1900 ਪ੍ਰ ਤੀ ਔਂਸ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਸਿਖਰਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਅਨੁਭਵੀ ਤਜੁਰਬੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਕੁਇਟੀ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦੇ ਨਾਲ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਾਜ਼ਾ ਮੁਦਰਾ ਨੀਤੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀ ਦੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਸਤੰਬਰ 2008 ਵਿਚ ਲੇਹਮਾਨ ਬ੍ਰਦਰਜ਼ ਦੇ ਪਤਨ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਕਤੂਬਰ 2008 ਵਿਚ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ $ 700 ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਔਂਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ 2011 ਵਿਚ ਲਗਭਗ 1900 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਔਂਸ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ ਸਨ । ਅਗਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ, ਸੋਨਾ ਸਥਿਰ ਗਿਰਾਵਟ 'ਤੇ ਸੀ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ 2015 ਵਿਚ ਇਹ ਲਗਭਗ 1000 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਔਂਸ ਤੇ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। 2015 ਅਤੇ 2019 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਸੋਨਾ $ 1000 ਪ੍ਰਤੀ ਔਂਸ ਅਤੇ 1350 ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਔਂਸ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਥਿਰ ਦੌੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।
No comments:
Post a Comment